ArticleOriginal scientific text
Title
Sielanka – dualizm – katastrofa. O związku tytułowego bohatera Cierpień młodego Wertera J. W. Goethego z naturą
Authors 1
Affiliations
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Abstract
Artykuł poświęcony jest lekturze powieści J. W. Goethego Cierpienia młodego Wertera pod kątem relacji tytułowego bohatera z naturą. W chronologicznej analizie nature writing Wertera w listach do Wilhelma uwzględnione zostały jego przeżycia, postawy, uczucia i reakcje związane ze światem natury, ich wpływ na jego poglądy, a także związki między indywidualizmem i pozycją społeczną Wertera a jego ekologiczną świadomością. Werter postrzega naturę albo jako obiekt estetyczny i źródło autentyczności oraz wolności, albo jako niszczycielską siłę zagrażającą człowiekowi. Z tej perspektywy okazuje się, że źródłem problemów i tragicznego końca bohatera jest jego nieumiejętność objęcia świadomością pełni natury, przemożny wpływ dualistycznego poglądu, który każe mu odbierać naturę jako radykalnie korzystną i dobroczynną lub pochłaniającą, poddającą wszystko rozkładowi.
Keywords
J. W. Goethe, Werter, natura, ekologia
Bibliography
- Biese A., Das Naturgefühl im Wandel der Zeiten, Leipzig 1926.
- Bollmann S., Der Atem der Welt: Johann Wolfgang Goethe und die Erfahrung der Natur, Stuttgart 2021.
- Buschmeier M., Die Idylle bei Salomon Geßner, Friedrich (Maler) Müller und Johann Heinrich Voß. Kritik und Transformation einer Gattung, [w:] Sturm und Drang: Epoche – Autoren – Werke, red. M. Buschmeier, K. Kauffmann, Darmstadt 2013, s. 220–237.
- Einführung in die Literatur des Sturm und Drang und der Weimarer Klassik, red. M. Buschmeier, K. Kaufmann, Darmstadt 2010.
- Goethe J. W., Cierpienia młodego Wertera, przeł. F. Mirandola, oprac. Z. Zagórowski, Kraków 1922.
- Goethe J. W., Rez. zu: Die schönen Künste in ihrem Ursprung, ihrer wahren Natur und besten Anwendung betrachtet von J. G. Sulzer, Leipzig 1772, „Frankfurter gelehrte Anzeigen”, nr 101 [18. Dez. 1772], s. 801–807, http://www.zeno.org/nid/20004855752 [dostęp: 22.09.2023].
- Goodbody A., Nature, Technology, and Cultural Change in Twentieth-Century German Literature: The Challenge of Ecocriticism, London 2007.
- Gose H., Goethes Werther, Halle 1921.
- Grathoff D., Der Pflug, die Nußbäume und der Bauernbursche: Natur im thematische Gefüge des Werther-Romans, „Goethe-Jahrbuch” 1985, nr 102, s. 184–198.
- Krebs R., Herder, Goethe und die ästhetische Diskussion um 1770. Zu den Begriffen „énergie“ und „Kraft“ in der französischen und deutschen Poetik, „Goethe-Jahrbuch” 1995, nr 112, s. 83–96.
- Kricher J., The Balance of Nature: Ecology’s Enduring Myth, Princeton 2009.
- Pascal R., Der Sturm und Drang, Stuttgart 1977.
- Rousseau J.-J., List do Woltera o Opatrzności, [w:] J.-J. Rousseau, Umowa społeczna, oprac. B. Baczko, Warszawa 1966, s. 534–544.
- Schmidt A., Natur, [w:] B. Witte (red.), Goethe-Handbuch in vier Bänden, t. 4/2, Stuttgart [i in.] 1998, s. 755–776.
- Sengle F., Wunschbild Land und Schreckbild Stadt. Zu einem zentralen Thema der neueren deutschen Literatur, „Studium Generale” 1963, nr 16, s. 619–631.
- Sturm und Drang. Epoche – Autoren – Werke, red. M. Buschmeier, K. Kaufmann, Darmstadt 2013.
- Sullivan H. I., The dark pastoral: A trope for the anthropocene, [w:] German Ecocriticism in the Anthropocene, red. C. Schaumann, H. I. Sullivan, New York 2017, s. 25–44.
Pages:
187-200
Main language of publication
Polish
Published
2023
Published online
2024-02-09
Humanities