ArticleOriginal scientific text
Title
Nastroje mniejszości narodowych na terenie województwa stanisławowskiego w latach 1921–1922 w świetle raportów Policji Państwowej
Authors 1
Affiliations
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Historii
Abstract
Traktat ryski z 1921 r. ustalił przebieg polskiej granicy wschodniej. W odniesieniu do Małopolski Wschodniej przez następne dwa lata nie miał jednak oparcia w uznaniu międzynarodowym. To zaś podsycało działania zamieszkujących ją mniejszości narodowych, zwłaszcza ukraińskiej i żydowskiej, które liczyły na inne rozwiązania polityczne. Niepokoje społeczne i narodowe na terenie województwa stanisławowskiego w latach 1921–1922 były skutkiem braku pewności co do ostatecznego układu granic w Europie. Dla ludności tego obszaru traktat ryski przyniósł potwierdzenie tylko polskich starań i marzeń. Z perspektywy Ukraińców i znacznej części Żydów nie miał formalnego znaczenia, dlatego starali się oni w różny sposób doprowadzić do jego rewizji.
Keywords
Ukraińcy, Żydzi, województwo stanisławowskie, Małopolska Wschodnia, stosunki narodowościowe
Bibliography
- „Kurier Stanisławowski” 1921–1922.
- Depesze Poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie, t. I: Czerwiec 1919 – marzec 1923, red. W. Rojek, J. Łaptos, Kraków 2019.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dnia 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. XIV: Województwo stanisławowskie, Warszawa 1923.
- Antypolska akcja OUN-UPA 1943–1944. Fakty i interpretacje, red. G. Motyka, Warszawa 2002.
- Azaryahu M., Brama Syjonu. Otwarcie/a portu pasażerskiego w Tel Awiwie, w: Gdynia – Tel Awiw, red. A. Tanikowski, Warszawa–Gdynia 2019.
- Bukowska-Marczak E., Przyjaciele, koledzy, wrogowie? Relacje pomiędzy polskimi, żydowskimi i ukraińskimi studentami Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie w okresie międzywojennym (1918–1939), Warszawa 2019.
- Chodubski A., Ukraina a procesy przemian europejskich. Przeszłość i teraźniejszość, „Eastern Review” 2014, t. III.
- Czornyj M.D., Suwerenność Ukrainy w latach 1917–1921 w kontekście sytuacji międzynarodowej, „Sprawy Narodowościowe” 2014, nr 44.
- Dutkiewicz G., Samorząd terytorialny Stanisławowa i Ziemi Stanisławowskiej w II Rzeczypospolitej, w: Po stronie pamięci i dialogu... Stanisławów i Ziemia Stanisławowska w dobie przemian społecznych oraz narodowościowych XIX i pierwszej połowy XX wieku, t. I: Polityka – wojskowość, red. M. Kardas, P. Semków, A.A. Ostanek, Iwano-Frankiwsk 2017.
- Flisiak D., Powstanie, rozwój i ideologia organizacji Haszomer Hacair działającej w II Rzeczypospolitej, „Almanach Historyczny” 2018, nr 20.
- Franz M., Obraz Symona Petlury w świetle źródeł policyjnych województwa stanisławowskiego 1921−1939, „Rocznik Kresowy” 2020, R. VI, nr 8, z. 2.
- Gdynia – Tel Awiw, red. A. Tanikowski, Warszawa–Gdynia 2019.
- Grott B., Ukraiński nacjonalizm a polska polityka wobec Ukrainy i Ukraińców, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, nr 7–8.
- Hibel K., Od „Małopolski Wschodniej” do „Ukrainy Zachodniej”. Geneza, rozwój oraz zakres funkcjonowania w języku polskim nazw geograficznych odnoszących się do „Galicji Wschodniej” w latach 1918–1939, „Slavia Orientalis” 2002, R. LVI, nr 4.
- Historia zaklęta w pamięci. Stanisławów i Ziemia Stanisławowska w polskiej i ukraińskiej przestrzeni historycznej, t. II: Życie codzienne, red. A.A. Ostanek, Warszawa–Iwano-Frankiwsk 2021.
- Karpus Z., Ukraiński sojusznik Polski w wojnie 1920 roku. Walka oddziałów Ukraińskiej Republiki Ludowej u boku Wojska Polskiego i ich dalsze losy, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, nr 7–8.
- Kiś N., Kościół grekokatolicki i ruch nacjonalistyczny w pierwszej połowie XX wieku, w: Nie zabijaj. Nacjonalizm i ludobójstwo na Kresach wobec Kościoła, etyki chrześcijańskiej i zasad humanizmu, red. W. Osadczy, A. Kulczycki, Warszawa–Lublin 2019.
- Klimecki M., Ojczyzna dwóch narodów. Polsko-ukraińska wojna o Galicję Wschodnią (1918– 1919), „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, nr 7–8.
- Kowalczyk J., Granica polsko-ukraińska w XX wieku, „Przegląd Geopolityczny” 2010, t. II.
- Kuźniar B., Mniejszość ukraińska międzywojennej Małopolski Wschodniej w okowach doktryny Dmytra Doncowa, „Przegląd Geopolityczny” 2014, t. VII.
- Landau-Czajka A., Syn będzie Lech... Asymilacja Żydów w Polsce międzywojennej, Warszawa 2006.
- Mędrzecki W., Polityka narodowościowa II Rzeczypospolitej a antypolska akcja UPA w latach 1943–1944, w: Antypolska akcja OUN-UPA 1943–1944. Fakty i interpretacje, red. G. Motyka, Warszawa 2002.
- Nie zabijaj. Nacjonalizm i ludobójstwo na Kresach wobec Kościoła, etyki chrześcijańskiej i zasad humanizmu, red. W. Osadczy, A. Kulczycki, Warszawa–Lublin 2019.
- Obertyn. Opowieść o życiu miasta, red. M. Jakimowicz, P. Zubowski, Wrocław 2018.
- Ostanek A.A., Wydarzenia 1930 roku w Małopolsce Wschodniej a bezpieczeństwo II Rzeczypospolitej, Warszawa 2017.
- Pilch A., Ukraińcy na wyższych uczelniach Lwowa 1923–1926, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F” 1999/2000, vol. LIV/LV.
- Po stronie pamięci i dialogu... Stanisławów i Ziemia Stanisławowska w dobie przemian społecznych oraz narodowościowych XIX i pierwszej połowy XX wieku, t. I: Polityka – wojskowość, red. M. Kardas, P. Semków, A.A. Ostanek, Iwano-Frankiwsk 2017.
- Po stronie pamięci i dialogu... Stanisławów i Ziemia Stanisławowska w dobie przemian społecznych oraz narodowościowych XIX i pierwszej połowy XX wieku, t. II: Gospodarka – kultura – religia, red. P. Hawryłyszyn, M. Kardas, A.A. Ostanek, Warszawa–Stanisławów 2017.
- Pulik P., Gospodarka województwa stanisławowskiego w latach 1921–1939 (zarys problematyki), w: Po stronie pamięci i dialogu... Stanisławów i Ziemia Stanisławowska w dobie przemian społecznych oraz narodowościowych XIX i pierwszej połowy XX wieku, t. II: Gospodarka – kultura – religia, red. P. Hawryłyszyn, M. Kardas, A.A. Ostanek, Warszawa–Stanisławów 2017.
- Roguski R., Krajobraz po burzy. Stan bezpieczeństwa Ziemi Stanisławowskiej w latach 1921–1923, w: W obliczu nowej rzeczywistości. Stanisławów i Ziemia Stanisławowska w latach 1918–1923, t. I: Polityka – wojskowość, red. M. Kardas, A.A. Ostanek, P. Semków, Warszawa–Iwano-Frankiwsk 2018.
- Rudnicka M., Struktura demograficzna i społeczno-zawodowa mniejszości ukraińskiej w Polsce, „De Securitate et Defensione / O Bezpieczeństwie i Obronności” 2015, t. I, nr 1.
- Stec A., Polityka czechosłowacka wobec zagadnienia ukraińskiego w kontekście stosunków czechosłowacko-polskich w latach 1918–1938. Zarys problematyki, „Przegląd Geopolityczny” 2014, t. VIII.
- Szwajca J., Reklama podstawą handlu. O reklamach kawiarni i cukierni stanisławowskich na łamach „Kuriera Stanisławowskiego” w latach 30-tych, w: Historia zaklęta w pamięci. Stanisławów i Ziemia Stanisławowska w polskiej i ukraińskiej przestrzeni historycznej, t. II: Życie codzienne, red. A.A. Ostanek, Warszawa–Iwano-Frankiwsk 2021.
- W obliczu nowej rzeczywistości. Stanisławów i Ziemia Stanisławowska w latach 1918–1923, t. I: Polityka – wojskowość, red. M. Kardas, A.A. Ostanek, P. Semków, Warszawa–Iwano-Frankiwsk 2018.
- Wiszka E., Emigracja ukraińska w Polsce 1920–1939, Toruń 2005.
- Гаврилишин П., Чорненький Р., Станиславів: віднайдені історії, Брустури 2020.
Pages:
59-79
Main language of publication
Polish
Published
2024
Published online
2025-03-18
Humanities