ArticleOriginal scientific text
Title
Zjazd zapomniany – Zjazd obserwowany. O Piątym Ogólnopolskim Zjeździe Socjologicznym w Krakowie (22–25 stycznia 1977 roku)
Authors 1
Affiliations
- Instytut Pamięci Narodowej Gdańsk Uniwersytet Gdański
Abstract
Autor rekonstruuje przebieg V Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego
z perspektywy politycznych interesów Służby Bezpieczeństwa oraz Polskiej
Zjednoczonej Partii Robotniczej. Zjazd miał miejsce w środku ery Edwarda
Gierka, oficjalnie otwartego na środowiska akademickie. Polityka pozornej
otwartości oraz gwałtownej modernizacji zaowocowała zresztą w akademickiej
socjologii pewnymi instytucjonalnymi zdobyczami (np. założono nowe instytuty
badawcze), z drugiej strony jednak sprowadziła nauki społeczne do narzędzia politycznej
legitymizacji. Z tego punktu widzenia to, czego nie powiedziano podczas
V Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego, staje się najbardziej interesujące.
Trudno odnaleźć jakiekolwiek kontrowersje czy gorące debaty podczas Zjazdu,
choć trzeba mieć świadomość, że Zjazd poddany był systematycznej infiltracji
ze strony SB wyczulonej na każdy krytyczny głos. Autor wykorzystuje materiały
archiwalne Instytutu Pamięci Narodowej.
Keywords
historia socjologii, ograniczenia autonomii naukowej w reżimach komunistycznych, instytucjonalne otoczenie polskiej socjologii w latach siedemdziesiątych, polska socjologia a SB
Bibliography
- Bajer M. [2005], Blizny po ukąszeniu, Biblioteka „Więzi”, Warszawa.
- Czermak A. [1978], V Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny (Kraków 25–27 I 1977), „Studia Socjologiczne”, nr 1, s. 285–291.
- Eisler J. (wybór i oprac.) [2001], Czerwiec 1976 w materiałach archiwalnych, IPN, Warszawa.
- Frazik W., Musiał F., Szpytma M. [2006], Twarze krakowskiej bezpieki. Obsada stanowisk urzędniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w Krakowie. Informator personalny, IPN, Kraków, wyd. 2.
- Gierek E. [1974], Nauka instrumentem socjalistycznego rozwoju Polski, [w:] II Kongres Nauki Polskiej. Materiały i dokumenty, t. I, Ossolineum, PAN, Warszawa, s. 11–19.
- Kłoskowska A. i in. [1974], Stan i perspektywy rozwojowe socjologii, [w:] II Kongres Nauki Polskiej. Materiały i dokumenty, t. II, cz. 1, Ossolineum, PAN, Warszawa, s. 47–66.
- Kraśko N. [1997], Historia Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, [w:] E. Tarkowska (red.), Z dziejów Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Materiały i wspomnienia, t. 1, Zarząd Główny PTS, Warszawa, s. 32–76.
- Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny [1989], Wydawnictwo Interpress, Warszawa, wyd. 2.
- Kupisiewicz Cz. [2006], Projekty reform edukacyjnych w Polsce, Instytut Badań Naukowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Kwaśniewicz W. [1997], Garść wspomnień o krakowskim zjeździe socjologicznym w 1977 roku, [w:] E. Tarkowska (red.), Z dziejów Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Materiały i wspomnienia, t. 1, Zarząd Główny PTS, Warszawa, s. 130–135.
- Kwilecki A. [1997], Sylwetka naukowa Władysława Markiewicza, [w:] Socjologia: teoria i działanie. Księga pamiątkowa ku czci Władysława Markiewicza, IFiS PAN, Warszawa, s. 9–18.
- Markiewicz W. [1974], Humanistyka w służbie społeczeństwa socjalistycznego, [w:] II Kongres Nauki Polskiej. Materiały i dokumenty, t. II, cz. 1, Ossolineum, PAN, Warszawa, s. 631–640.
- Misztal B. [2004], Intelektualista w PRL, „Rzeczpospolita”, 24 kwietnia 2004 r.
- Mokrzycki E. [2006/1989], Marksizm, socjologia, realny socjalizm, [w:] Publicystyczny komentarz socjologów: analizy, polemiki, wywiady. Wybór tekstów z lat 1957–2006, H. Domański, A. Ostrowska (red.), IFiS PAN, Warszawa, s. 71–80.
- „Nauka w służbie narodu”. Uchwała II Kongresu Nauki Polskiej [1974], [w:] II Kongres Nauki Polskiej. Materiały i dokumenty, t. I, Ossolineum, PAN, Warszawa, s. 154–191.
- Pilch T. [1999], Spory o szkołę. Pomiędzy tradycją a wyzwaniami współczesności, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
- Rutkowski T. P. [2006], Niestabilna stabilizacja. PZPR wobec nauki (1956–1970), „Przegląd Humanistyczny”, nr 4, s. 55–69
- Sasanka P. [2006], Czerwiec 1976. Geneza – przebieg – konsekwencje, IPN, Warszawa.
- Spodenkiewicz P. [bez daty], Lokatorzy hotelu „Cracovia”. Niepokorni uczeni na V Zjeździe Socjologicznym, niepublikowany mps.
- Sufin Z. (red.) [1981], Społeczeństwo polskie w drugiej połowie lat siedemdziesiątych. Raporty z badań, Instytut Podstawowych Problemów Marksizmu-Leninizmu, KC PZPR, Warszawa.
- Sułek A. [1997], Dziesięć zjazdów socjologów polskich Poznań 1931 – Katowice 1997, „Gazeta Uniwersytecka Uniwersytetu Śląskiego”, nr specjalny, wrzesień 1997, s. 1.
- Sułek A. [1998], Jak Gomułka postanowił powiedzieć prawdę, „Gazeta Wyborcza”, 27 II 1998, s. 14.
- Sułek A. [1998a], Jak Stefan Nowak studentów sondował, „Gazeta Wyborcza”, 2 VI 1998, s. 13.
- Szacki J. [1997], Rozmowa Niny Kraśko z profesorem Jerzym Szackim, przewodniczącym PTS w latach 1972–1976, [w:] E. Tarkowska (red.), Z dziejów Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Materiały i wspomnienia, t. 1, Zarząd Główny PTS, Warszawa, s. 90–97.
- Szczepański J. [1974], Nauka a rozwój społeczno-gospodarczy kraju, [w:] II Kongres Nauki Polskiej. Materiały i dokumenty, t. II, cz. 1, Ossolineum, PAN, Warszawa, s. 565–590.
- Szczepański J. [2006/1977], Rozwój koncepcji organizacyjno-badawczych Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, [w:] Publicystyczny komentarz socjologów: analizy, polemiki, wywiady. Wybór tekstów z lat 1957–2006, H. Domański, A. Ostrowska (red.), IFiS PAN, s. 466–472.
- Wicenty D. [2009], Socjologowie pod obserwacją. Kontrola operacyjna V Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego w styczniu 1977 roku w Krakowie, „Arcana”, nr 2–3 (86–87), s.189–208.
- Wicenty D. [bez daty], Socjologia w służbie SB?, niepublikowany mps.
- Wicenty D. [w druku], Socjologia nieposłuszna w PRL? O funkcjonowaniu Zakładu Socjologii Norm i Patologii Społecznej w Instytucie Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji w latach 1972–1976, [w:] D. Wicenty, P. Łuczeczko (red.), Dzieje subdyscyplin socjologicznych w Polsce, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi.
- Wnuk-Lipiński E. [1977], V Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny (Kraków, 25–27 I 1977), „Przegląd Humanistyczny”, nr 5, s. 212–213.
- Wołoszyn S. (wybór i oprac.) [1998], Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, tom III, księga druga, wyd. 2 zmienione, Dom Wydawniczy STRZELEC, Kielce.
Pages:
107-127
Main language of publication
Polish
Published
2009